Kennis opdoen die je op dit moment in praktijk nodig hebt, dat is de gedachte achter een nieuwe onderwijs methode voor BBL-leerlingen installatietechniek. Up-to-date informatie van fabrikanten wordt op een website verzameld, vertaald in kwalificaties en omgezet in concrete lesplannen. Leerwijzer.info sluit daardoor naadloos aan bij beroepsgericht onderwijs. De oude lesboeken kunnen vanaf nu in de papierbak.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vijf ROC'S in Noord-Holland besloten in 2007 over te stappen op beroepsgericht onderwijs (SGo). Voorheen competentiegericht onderwijs. Deze vorm van onderwijs is bedoeld voor de leerlingen installatietechniek die de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) volgen. Deze leerlingen gaan meteen aan de slag bij een bedrijf en krijgen daarnaast enkele dagdelen per week les. 'De aanleiding voor die stap waren aanhoudende klachten uit het bedrijfsleven', vertelt Reyer Zoetelief, coördinator installatietechniek bij het Nova College in Beverwijk. 'De opleidingen sluiten nog steeds niet goed aan bij de praktijk. Bovendien worden er in de uitvoering veel fouten gemaakt. Daar wilden we iets aan doen. BBL-leerlingen moet en dingen leren die ze bij hun werk nodig hebben, bijvoorbeeld hoe je een cv·ketel van een bepaald merk op de juiste wijze bij de klant installeert. Zoiets leer je niet uit een theorieboek.'

Kennis delen
Daarmee liepen de Roc's meteen tegen een probleem aan: gebrek aan actuele en accurate lesstof. Voor uitgeverijen is de installatietechniek niet interessant genoeg om jaarlijks nieuwe lesboeken voor te ontwikkelen. Omdat de techniek voortdurend verandert, lopen de meeste leerboeken dus achter.
Docenten hebben vaak wel geschikt eigen lesmateriaal, maar dat is niet uniform opgezet en daardoor slecht uitwisselbaar. 'We zochten dus naar een manier waarop we praktisch gerichte, up-to-date kennis met  elkaar konden delen.' Zoetelief legde contact met zijn oud·collega Roy van Gortel, tegenwoordig di recteur van AdlnfoTech Systems. Zo ontstond het idee om een website op te zetten: www.leerwijzer. info. Docenten kunnen via de website op een standaardmanier hun lesmateriaal delen.Van Gortel ontwikkelde daarnaast een methode om de meest recente productinformatie van fabrikanten te koppelen aan de officiële kwalificatiestructuur voor het beroepsonderwijs. Die koppeling is heilig voor scholen, want alleen  aantoonbare kwalificaties leiden tot een certificaat of diploma. Verder ondersteunt de website de docent bij de uitvoer van de lessen, bijvoorbeeld door het leveren van een lesplan (Leerwijzer). Ook zijn er toetsen met open vragen beschikbaar, die doorverwijzen naar norm- en regelgeving.

Strenge selectie
Leerwijzer.info ging in januari 2010 de lucht in en is sindsdien steeds verder uitgebreid met informatie van fabrikanten en leveranciers van installatietechnische apparatuur. 'Zij blijken behoorlijk veel lesstof beschikbaar te willen stellen', stelt Van Gortel vast. 'Vaillant had allerlei technische informatie achter een wachtwoord online gezet. We hebben toen contact gezocht en kregen toestemming deze documenten te publiceren voor de leerlingen. Nu biedt Vaillant op zijn eigen website zelf ook allerlei productdocumentatie aan.'
Vaillant laat in een reactie weten dat de fabrikant de educatie van monteurs erg belangrijk vindt. 'Wij willen dat onze apparatuur op de juiste wijze wordt geïnstalleerd en daarvoor zijn goed opgeleide monteurs nodig. We dragen graag een steentje bij door onze productinformatie vrij te geven:
Van Gortel en Zoetelief bestuderen de informatie die bedrijven op hun site beschikbaar hebben. 'We zoeken fabrikanten en leveranciers met een goede reputatie, die solide informatie op hun website hebben staan. De bedrijven moeten zich houden aan de actuele wet- en regelgeving, bijvoorbeeld aan de normen voor gasdichtheid, rookgasafvoer en montage. Dat controleren wij. We benaderen de bedrijven vervolgens actief om lesmateriaal te leveren. Dat materiaal kan de docent dan gebruiken voor een themales. Dyka, fabrikant van onder andere kunststof rioleringsbuizen, had bijvoorbeeld al een compleet pakket aan informatie op zijn website staan. Waarom zou je de moeite nemen om al die informatie uit te werken in een lesboek dat binnen de kortste keren is verouderd?' Volgens Van Gortel hebben leveranciers en fabrikanten er zelf ook belang bij de meest recente productinformatie beschikbaar te stellen. 'Daardoor lopen we nooit achter. Onjuistheden in handleidingen komen ook niet voor als fabrikanten zich aan de normen houden. Nieuws, zoals uit elkaar zakkende rookgasafvoeren, pikken we direct op en de documentatie daarover plaatsen we meteen op de website. Daarnaast komen we dikwijls op de werkvloer, want de monteurs ronden hun opleiding af met een praktijkproef. We weten dus precies wat er speelt.'

Bewust en zelfstandig
Inmiddels kunnen BBL-leerlingen installatietechniek van niveau 1 - 3 volledig worden opgeleid via Leerwijzer.info. Niveau 4 is in ontwikkeling. De methode is volgens Zoetelief en Van Gortel ook geschikt voor elektrotechniek en metaaltechniek.
Om te voorkomen dat leerlingen vastlopen in het jargon van leveranciers zijn er speciale themakaarten met uitleg ontwikkeld. 'Gewoon op een A-viertje, zodat een leerling binnen vijf minuten begrijpt wat een moeilijk vakwoord betekent. Dat werkt voor monteurs in opleiding veel prettiger dan een dik handboek.' Opleiding- en ontwikkelingsfonds Otib heeft onlangs subsidie voor het onderhoud en verdere uitbouw van Leerwijzer.info toegezegd. Van Gortel wil in de toekomst graag 'augmented reality' (AR) toevoegen aan de website, ofwel toegevoegde realiteit. Op een tablet kan een monteur dan een foto maken van de cv-ketel met storing en vervolgens aflezen om welk model het gaat en de juiste handleiding downloaden. 'Want klanten zijn natuurlijk altijd net hun handleiding kwijt als de monteur arriveert. Terwijl je als monteur zo'n storing meteen wilt oplossen, ook al ken je niet alle modellen cv-ketels uit je hoofd. Door ondersteuning via AR kun je heel bewust en zelfstandig met je werk bezig zijn en dat maakt het voor de monteur weer leuker. '

Bonus
Voor docenten is de nieuwe leermethode ongetwijfeld wennen, maar Zoetelief is ervan overtuigd dat zij snel de voordelen zullen ondervinden. 'Verouderde lesboeken mogen in de papierbak, de leraar kan actief met de leerlingen aan de slag en zich lekker op zijn vak richten. Na het eerste jaar helpen de monteurs in opleiding de nieuwe leerlingen, zodat de docent meer tijd kan besteden aan de begeleiding. De werkdruk van de docent daalt, omdat de leerlingen zelfstandiger werken. Je moet als docent wel een brede belangstelling hebben. Daar ondersteunen wij dus bij. Ik leer ook elke dag nog, want die jongeren dragen vaak spontaan nieuwe technieken en ideeën aan. Beroepsgericht onderwijs is tweerichtingsverkeer. Dat is trouwens ook de bonus voor werkgevers van onze leermethode: onze leerlingen staan meer stil bij wát ze doen. Dus zelf bedenken waar ze mee bezig zijn, zelf informatie zoeken en suggesties aandragen en leren van fouten.'

Uit recent onderzoek, gefinancierd door Otib, bleek dat werktuigbouwkundige installateurs die bij de Noord-Hollandse wc's op deze manier een niveau 2 opleiding hebben gevolgd, bovengemiddeld scoren. 'Wij bieden wc's dus de juiste tools om beroepsgericht onderwijs in te voeren, via een uniforme strctuur. Of je nu met het dak of met sanitair bezig bent, de onderwijsmethode is hetzelfde. Docenten kunnen dus ook zelf het lesmateriaal aanvullen.' Roc Midden-Nederland in Nieuwegein is inmiddels ook overgestapt op Leerwijzer.info. InstallatieWerk NoordHolland neemt niveau 3 af en andere scholen denken erover na. Kenteq, het kennis· en adviescentrum voor technisch vakmanschap, heeft Van Gortel en Zoetelief benaderd met het verzoek om samen te werken. 'We zijn toch bezig met dezelfde, relatief kleine vakgroep.' Inmiddels loopt er een samenwerkingsovereenkomst voor de komende vijf jaar. 'Scholen kunnen dan kiezen tussen de methode van Kenteq en de onze. Zelfs een combinatie is mogelijk. Leerling-monteurs op niveau 2 die bijvoorbeeld nog niet zelfstandig kunnen werken, kunnen traditioneel worden opgeleid en tegelijkertijd hun kennis opfrissen met onze thema kaarten.'

Uit: Intech K&S oktober 2012

TEKST: MATHILDE VAN HULZEN ILLUSTRATIE: BOB LEENDERS

Sectie:Over Goflex